حمد و ثناء خدایی را که نرسد کس به معرفت حقیقی او، و چگونه توان رسید که خلق کرده است او انسان کامل را که عقل در این خلقت نه تنها حیران مانده بلکه ویران گشته است. سلامِ هر مخلوقی که در خلقت آفریده شده است، بر آن انسانی که خداوند متعال او را به تکمیل پیوسته است، و به دلیل این که مراتب آفرینش از تکمیل به نزول افتاده، همانگونه که خداوند متعال می فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ / ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ»۱ سپس مسیر ازلی از نزول گاه به تکمیله مشخص گردیده است که: «إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»۲ و چون ابتدای مسیر، نزول گاه بوَد، پس نتوان بر آن گامزن شد تا آنکه فروتنی و تواضع پیشه خود ساخت، و نفس را از هر آلودگی پاک گردانید: «قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا»۳ پس هر آن کس که فروتنی و تواضع پیشه کرد، بدان که مسیر برای او هموار گردد و او از تفاخر بیزار گردد. در غیر اینصورت تنها مسیرِ زیانکاری جلوه افروز خواهد شد که: «وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا»۴ پس راه نجات تنها در تزکیه نفس است، و برای گامزن شدن بر مسیر تزکیه تنها با فروتنی و تواضع می توان و نه غیر از آن.
- قرآن، سُوره التِّیْن، (۹۵) آیه ۴-۵.
- قرآن، سُوره الْبَقَرَه، (۲) آیه ۱۵۶.
- قرآن، سُوره الشَّمْس، (۹۱) آیه ۹.
- قرآن، سُوره الشَّمْس، (۹۱) آیه ۱۰.
سیّد محمّد سام نقشبندی
سفر عقل به دیار عشق
مقدمه ای بر عرفان و تصوف